Bilim İnsanları, Yıldırımlar ve Gama Işınları Arasında Tuhaf Bir Bağlantı Keşfetti


En güncel bilimsel haberlerden, akademik teklif, çağrı, etkinliklerden haberdar olmak için e-bültenimize üye olun.

E-Bülten Aydınlatma Metni

01/07/2019

TABIP Portal tarafından eklenmiştir.

Japonya'daki bilim insanları, yıldırımlar ve gama ışınları arasında ilginç bir bağlantı keşfetti. Araştırmaya göre gama ışınları, yıldırımların oluşmasına yardımcı oluyor.

Bilim insanları fırtına bulutlarındaki iki farklı gamma ışını olayını birbirleriyle ilişkilendirdi. Bunun sonucunda da zayıf ve kısa süreli gamma ışını aktivitelerinin yıldırımları oluşmasında rol aldığını düşünüyorlar.

Bilim insanlarının incelemiş olduğu iki olay var, bunlardan birisi oldukça zayıf olan ve sadece bir dakika kadar süren “gamma ışını parlaması” diğeri ise çok daha güçlü ve yoğun olan ancak çok kısa süren “topraksal gamma ışını parlamaları” (TGFs).

Bu iki olayın da fırtına bulutlarının içinde meydana geldiği ve olayların, hızlanan elektronların getirdiği negatif ve pozitif yüklere bağlı olarak gerçekleştiği uzun zamandır biliniyordu. Ancak bilim insanları bu olayların tam olarak nasıl olduğunu ve yıldırımla olan bağlantılarını tam olarak anlamamıştı.

Ancak, yakın bir zamanda olayların bir yıldırım çakmasıyla beraber gözlendi. Bu, araştırmacıların yıldırımlarla ilgili soruları cevaplamalarına yardımcı oldu.

Japonya’daki Tokyo Üniversitesi’ndeki bir astrofizikçi olan Yuuki Wada, “Kanazawa’daki bir kış fırtınasında, araçlarımız TGF’nin ve yıldırım çakmasının aynı anda gerçekleştiğini gözlemledi. Bu oldukça yaygın bir durum ancak tuhaf bir şekilde aynı yerde ve aynı zamanda gamma ışını parlaması da gözlemledik” dedi.

Araştırmacı, “Ayrıca, yıldırım çaktıktan sonra parlama bir anda ortadan kayboldu. Bütün bunlardan yola çıkarak bu olayların bağlantılı olduğunu söyleyebiliriz ve bağlantı ilk defa bu şekilde gözlemlendi” şeklinde bir açıklamada bulundu.

Bilim insanları gamma ışını etkinliklerinin; elektronların, nitrojen atomlarının çekirdekleriyle etkileşime girdiği için yıldırımlarla birlikte gerçekleştiğini biliyorlardı ancak bu iki olay daha önce sadece bir kez daha birlikte gözlemlenmişti ve bu gözlemin sonuçları, herhangi bir çıkarım yapmak için yeterli değildi.

Araştırmacılar, en son yapmış oldukları gözlemlerinin sonucunda bu iki olayın kesinlikle bağlantılı olduğunu vurguladı. Ancak ne olduğu hakkında daha öğrenmeleri gereken çok fazla şeyin olduğunun da altını çizdi.

Bu yeni bulgular, Gamma-ray Observation of Winter Thunderclouds (GROWTH) isimli bir araştırma grubu tarafından ortaya çıkarıldı. Araştırma takımı Kanazawa’daki okulların ve başka binaların çatılarına yerleştirilen araçları kullanıyor.

Bilim insanları, gamma ışını parlamalarının yıldırımlara sadece eşlik etmediğini, onların oluşmasına neden olduğunu söylüyor. Ancak bu konu hakkında cevaplanması gereken 2 ana soru var. Bunlar: “TGF’ler neden nadiren yıldırımlarla birlikte görünüyor ve TGF’ler neden oluyor?”

Daha fazla araştırma ve daha fazla aracın farklı yerlere yerleştirilmesi, bilim insanlarına bu soruları cevaplamakta yardımcı olabilir. Ayrıca bütün bunlar, meteorolojistlerin yıldırımların nereye çakacağını daha doğru bir şekilde tahmin etmesine de yardımcı olabilir.

Wada, “Daha fazla araç kullanarak, oluşturduğumuz modelleri daha da geliştirebiliriz. Şu anda tam kesin olmasa da eğer yeterli araç verisine ulaşırsak, 2 kilometre mesafedeki yıldırımların nereye düşeceğini 10 dakika önceden tahmin edebiliriz” şeklinde bir açıklama yaptı.

Araştırma, Communications Physics’te yayınlandı.